PROGRAMIN KISA TARİHÇESİ VE DEĞİŞİKLİKLER

Atatürk Üniversitesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Türkiye’de Tarım Ekonomisi Eğitim ve Öğretimin öncülerinden biri olarak, 17 Kasım 1958 yılında Atatürk Üniversitesi, Tarım Ekonomisti (Agr. Eco.) Prof.Dr. Leo J. Fenske, Tarımsal yayımcı (Agr. Ext.) Prof.Dr. Ted H. Doane ve Prof.Dr. Duane E. Loewenstein ile Tarımsal yönetim (Agr. Adm.) Prof.Dr. Edgar Z. Palmer gibi Amerikalı öğretim üyelerinin katkıları ile Zirai Ekonomi Bölümü adı altında kurulmuş ve Atatürk Üniversitesinin yapılanmasında önemli bir misyon üstlenmiştir.

Atatürk Üniversitesi ile A.B.D arasında yapılan 10 yıl süreli AID anlaşması çerçevesinde, Tarım Ekonomisi Bölümünde eğitim-öğretim faaliyetleri ABD Nebraska Üniversitesinden gelen akademisyenler ile Ankara ve İstanbul Üniversitelerinden temin edilen akademisyenlerden destek alınarak, birlikte yürütülmüştür. Zirai Ekonomi Bölümü adı altında 79 öğrenci ile bugünkü Erzurum Şair Nefi Orta Okulu binasında öğrenime başlamış ve ilk mezunlarını, Prof. Dr. Leo J. Fenske’nin bölüm başkanlığında (1961-1962 eğitim-öğretim yılı) vermiştir.

Zirai Ekonomi Bölümü’nün adı, 1982 yılında YÖK tarafından “Tarım Ekonomisi Bölümü” olarak değiştirilmiştir. 1958 yılından 19.08.1982 tarihine kadar mezun olan öğrenciler, Ziraat Yüksek Mühendisi unvanını almaya hak kazanırken; 19.08.1982 tarihinden itibaren Ziraat Mühendisi olarak unvan değişikliğine gidilmiştir.

1958 yılından itibaren lisans düzeyinde eğitim-öğretim faaliyetlerine başlayan Tarım Ekonomisi Bölümü, zaman içinde lisansüstü (yüksek lisans ve doktora) programları da bünyesine dâhil ederek eğitim ve araştırma kapasitesini genişletmiştir. Bugün itibarıyla bölümde 12 öğretim üyesi ve 1 öğretim elemanı görev yapmakta olup, lisans düzeyinde 225, lisansüstü düzeyde 88 ve toplamda 313 ulusal ve uluslararası öğrenci ile eğitim-öğretim faaliyetlerini sürdürmektedir.

Tarım Ekonomisi Bölümü, öğrencilerini hem akademik bilgi hem de pratik becerilerle donatarak geniş bir istihdam yelpazesine hazırlar. Öğrenciler, tarım işletmelerinin yönetimi, finansmanı, pazarlaması ve organizasyonu konularında uzmanlaşırken, aynı zamanda ekonomik analiz ve veri tabanlı karar alma yeteneklerini geliştirirler. Bu sayede, ulusal ve uluslararası tarım politikalarını analiz edebilir, kırsal kalkınma projelerinde etkin rol alabilir ve tarımsal yayım tekniklerini kullanarak bilgi transferi sağlayabilirler. Mezunlarımız, Tarım ve Orman Bakanlığı gibi kamu kurumlarında, bankaların tarım kredileri bölümlerinde, tarımsal gıda işletmelerinde, danışmanlık firmalarında uzman, yönetici veya danışman olarak çalışabilir; uluslararası kuruluşlarda görev alabilir, kendi işletmelerini kurarak girişimcilik yapabilir veya akademik kariyer sürdürebilirler. Bölümün özellikle Doğu Anadolu Bölgesi’ne odaklanması, mezunlara bu bölgenin tarımsal potansiyelini değerlendirme ve kalkınma projelerinde öncü olma konusunda önemli avantajlar sunar.

GERÇEKLEŞTİRİLEN ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER

1. Kuruluş ve İlk Dönem (1958–1980)

Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Türkiye’deki en köklü tarım yükseköğretim kurumlarından biri olarak 1958 yılında kurulmuştur. Fakülte bünyesinde Tarım Ekonomisi Kürsüsü 1960’lı yılların başında faaliyete geçmiştir. Bu dönemde programın temel amacı, tarım sektöründe ekonomik analiz yapabilecek, üretim kaynaklarının etkin kullanımını planlayabilecek ziraat mühendisleri yetiştirmek olmuştur. Ders programı büyük ölçüde klasik iktisat, tarım politikası ve işletmecilik temelli olup, uygulamalı ekonomi dersleri sınırlıydı.

2. Gelişme ve Yeniden Yapılanma Dönemi (1980–2000)

1980’li yıllardan itibaren Türkiye’de tarım sektöründe serbest piyasa ekonomisine geçiş süreciyle birlikte, Tarım Ekonomisi programında da piyasa analizi, tarımsal işletmecilik, proje değerlendirme ve kaynak planlaması gibi dersler ağırlık kazanmaya başlamıştır.
1990’lı yıllarda program, tarımsal pazarlama, kırsal kalkınma, finansman, kooperatifçilik ve çevre ekonomisi gibi alanlarda ders çeşitliliğini artırmıştır. Ayrıca bu dönemde lisansüstü eğitim (yüksek lisans ve doktora) programları da aktif hale gelmiş, araştırma alanları genişlemiştir.

3. Bologna Süreci ve Müfredat Yenilenmesi (2000–2015)

2000’li yıllarda Avrupa Yükseköğretim Alanı uyum süreci kapsamında, program Bologna kriterlerine göre yeniden yapılandırılmıştır.

• Öğrenme çıktıları ve yeterlilikler Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi (TYYÇ) ile uyumlu hale getirilmiştir.
• AKTS (ECTS) kredilendirme sistemi uygulanmaya başlamıştır.
• Program yeterlilikleri, ders bazında öğrenci merkezli öğrenme yaklaşımına göre tanımlanmıştır.
• Uygulamalı tarım ekonomisi, veri analizi, kırsal kalkınma projeleri gibi derslerde saha uygulamaları artırılmıştır.

4. ZİDEK Uyum Süreci ve Kalite Güvencesi Dönemi (2016 ve devam)

2016 yılından itibaren ZİDEK akreditasyon ilkeleri doğrultusunda programın eğitim-öğretim süreçleri yeniden gözden geçirilmiştir. Bu kapsamda yapılan önemli değişiklikler şunlardır:

• Program Eğitim Amaçları (PEA) ve Program Çıktıları (PÇ) ZİDEK ölçütlerine göre yapılandırılmıştır.
• Ders içerikleri, Ziraat Mühendisliği Eğitim Programları Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi (ZİDEK-ZÇ) ile eşleştirilmiştir.
• Kalite güvence mekanizmaları (mezun izleme sistemi, paydaş görüşleri, sürekli iyileştirme süreçleri) oluşturulmuştur.
• Veri analitiği, tarımsal sürdürülebilirlik, çevresel etki analizi, dijital tarım ekonomisi gibi güncel konular ders programına eklenmiştir.
• 2020 sonrası dönemde dijitalleşme ve uzaktan eğitim altyapısı güçlendirilmiş; çevrimiçi ölçme-değerlendirme yöntemleri uygulanmaya başlanmıştır.

5. Sürekli İyileştirme ve Güncel Uyum (2020–2025)

Son beş yılda programda şu iyileştirmeler de yapılmıştır:

• Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SDG) kapsamında Tarım ekonomisinde tarım, insan ve tüketim, tarım, innovasyon ve gelecek, çevre ve sürdürülebilirlik, beslenme ve sağlık, akıllı tarım gibi zorunlu dersler yanında üniversite seçmeli dersler kapsamında girişimcilik, veri madenciliği, iklim değişikliği ekonomisi, kalkınma ekonomisi, tarımda sürdürülebilir finansman, yeşil ekonomi ve döngüsel tarım gibi yeni seçmeli derslere de yer verilmiştir.
• Öğrenci, mezun ve işveren geri bildirimleri hem birim hem de genel boyutta düzenli periyotlarla veriye dayalı olarak müfredat revizyonları yapılmaktadır.
• Program çıktıları ile ZİDEK Program Çıktıları (ZPÇ) arasında eşleştirme matrisi hazırlanmış ve sürekli güncellenmektedir.
• SDG hedefleri arasında araştırma ve toplum katkısı boyutunda, bölgesel kalkınma projeleri, çiftçi eğitimleri ve sürdürülebilir tarım çalışmaları artırılmıştır.

Bugün itibarıyla Tarım Ekonomisi Bölümü, hem bölgesel hem de ulusal düzeyde tarım ekonomisi ve politikaları alanında öncü bir konuma sahip olup, müfredatını sürekli güncelleyen, araştırma ve uygulama bütünlüğünü koruyan bir eğitim programı olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.