Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü 17 Kasım 1958 tarihinde öğretime başlamış olup Türk dili, edebiyatı ve folklorunu ulusal ve uluslararası düzeyde geliştirmek ve yaygın hâle getirmek amacıyla faaliyet göstermektedir. Bu hususta Türk kültürünün temelini oluşturan Türk dili ve edebiyatı alanında geçmişten bugüne kadar ortaya konulmuş sözlü ve yazılı ürünleri araştırarak geçmiş ile yeni nesiller arasında bir köprü vazifesi görmek, bölümümüzün temel misyonunu teşkil etmektedir. Kurulduğu tarihten itibaren bölümümüzde görev yapmış pek çok öğretim üyesi de bu misyonu kendilerine şiar edinerek bölümümüzün akademik açıdan güçlü ve yetkin olmasını sağlamaya çalışmıştır. Kuruculuğunu Prof. Dr. Mehmet KAPLAN’ın yaptığı bölümümüze başlangıçtan itibaren Ali Nihat TARLAN, Ahmet CAFEROĞLU, Şinasi TEKİN, Gönül ALPAY TEKİN, Güler GÜVEN, Kaya BİLGEGİL, Selahattin OLCAY, Haluk İPEKTEN, Mehmet AKALIN, Mustafa İSEN, Şerif AKTAŞ, Orhan OKAY, Muhan BALİ, Harun TOLASA, Umay GÜNAY, Efrasiyap GEMALMAZ, Recep TOPARLI, Saim SAKAOĞLU, Bilge SEYİDOĞLU, Celal TARAKÇI, Turgut KARABEY, Ali Berat ALPTEKİN, Abdulbaki ÇETİN, Orhan Kemal TAVUKÇU, Metin AKKUŞ ve Avni GÖZÜTOK gibi pek çok öğretim üyesi emek vermiştir. Mezkûr akademisyenlerden birçoğu Türkiye’nin ve dünyanın çeşitli üniversitelerinde hem öğretim üyesi olarak hem de yönetici olarak farklı görevlerde bulunmuşlar ve bulunmaya devam etmektedirler.

            Türk Dili ve Edebiyatı bölümü Eski Türk Dili, Yeni Türk Dili, Eski Türk Edebiyatı, Yeni Türk Edebiyatı ve Türk Halk Edebiyatı olmak üzere beş anabilim dalına ayrılmıştır. Öğrenciler YKS sınav sonuçlarına göre programa yerleştirilirler. Her yıl yaklaşık olarak 100 öğrenci bölüme kabul edilmektedir. Öğrencilerin lisans programından mezun olabilmeleri için 240 akts dersi başarıyla bitirmesi ve genel not ortalamasının 2,0 veya üzerinde olması gerekmektedir. Eğitim süresi 4 yıldır. Bölümümüzden mezun olan öğrenciler “Türkolog” unvanını almaktadır.

2020-2021 eğitim ve öğretim yılında Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nün birinci ve ikinci öğretim olmak üzere 929 öğrenci ile eğitim hayatına devam etmektedir. Lisans eğitiminin yanında lisansüstü eğitimine yüksek lisans ve doktora düzeyinde programlarla devam etmektedir. Bu bağlamda yüksek lisans programında 51, doktora programında 68 öğrenci öğrenimini sürdürmektedir. Ayrıca bölümde toplamda 20 yabancı uyruklu öğrenci eğitim görmektedir.

            Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde 8’i profesör, 5’i doçent, 2’si doktor öğretim üyesi, 1’i araştırma görevlisi doktor, 8’i araştırma görevlisi olmak üzere toplamda 24 öğretim elemanı görev yapmaktadır. Bölümde Türk dilinin yapısı, gelişmesi ve diğer dillerle olan bağlantısı ele alınır. Türk edebiyatının tarihi ve bugünkü durumu incelenir. Türk dili ve edebiyatının tüm evrelerine yönelik araştırma ve eğitim yapılır. Bu programda en eski Türk dillerinden bugüne kadar var olmuş tüm Türk dilleri, klâsik Türk edebiyatı, Tanzimat’tan bugüne çağdaş Türk edebiyatı, halk edebiyatı konularında dersler okutulur.

Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü ülkemizde bulunan 114 aynı adlı bölüm içerisinde, her yıl birinci ve ikinci öğretim olmak üzere aktif olarak öğrenci alan bir bölümdür. Kuruluş tarihi bakımından ise diğer üniversitelerdeki bu bölümler arasında 5. sırada yer almasıyla ülkemizde kurulan en köklü Türk Dili ve Edebiyatı bölümlerinden biri sayılmaktadır. Atatürk Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünü tercih eden öğrenciler için hazırlık programı uygulanmamaktadır. Öğrencilerin bölüm adına kullanabileceği bir kütüphane bulunmamakla birlikte Edebiyat Fakültesi öğrencilere kütüphane olanağı sağlamaktadır. Bölümün akredite çalışmaları devam etmektedir. Bölümde ayrıca son sınıfta bitirme tezi dersiyle öğrenciler tez çalışması yapabilmektedirler. Yaz okulu uygulaması bölümde mevcut olmakla birlikte öğrenciler ders akts’sinin, içeriğinin aynı olması koşulu ve dekanlığın onayıyla farklı üniversitelere başvuru yapabilmektedirler.

Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü mezunları, kütüphanelerde, arşivlerde, Kültür Bakanlığı’nda, TRT kurulunda görev alabilirler. Yükseköğretim kurumlarında okutman olarak çalışabilirler. Öğretmenlik sertifikası alanlar orta dereceli okullarda öğretmenlik yapabilirler. Özel yetenekleri olanlar, gazete ve dergilerde yazarlık, editörlük yapabilirler.

Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü bünyesinde kurulan “Türkoloji Kulübü” adlı öğrenci kulübü, öğrencilerin aktif katılımıyla faaliyette bulunmaktadır. Türkoloji Kulübü bölüm öğrencilerinin ilgi alanlarına göre ders dışı zamanlarını değerlendirmelerini, farklı ilgi alanlarına yönelmelerini, sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif etkinliklere katılımlarını sağlamayı amaçlamaktadır. Bu yönerge kapsamında, bölüm öğrencilerinin mesleki, eğitsel, bilimsel, sosyal, kültürel ve sanatsal amaçlarla kurabileceği; lisansüstü programlarına kayıtlı öğrencilerin de üye olabileceği bir kulüptür. Bu kitleyi sosyal sorumluluk projeleriyle aynı çatı altında toplamak ve böylece ortak karar alma kabiliyetlerini pekiştirmeleri de hedeflenmektedir.

Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde Erasmus, Çift Anadal ve Yandal programları bulunmamaktadır. Bununla birlikte Farabi, Mevlana ve Orhun programları kapsamında anlaşmalar bulunmakta olup her yıl bu programlar dahilinde yurtiçi ve yurtdışı üniversiteleri arasında bölümde öğrenci değişimi sağlanmaktadır.

Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde görev yapan akademik personel, öğrencilerden gelen proje ve araştırma önerilerine destek vermektedir. Bu bağlamda TÜBİTAK ve BAP gibi bilimsel araştırmaları destekleyen kuruluşlarla işbirliği içerisindedir. Bölümde geçmişte ve halihazırda bu tür kuruluşlar tarafından desteklenen projeler mevcuttur.