5 Haziran 2024 Dünya Çevre Farkındalık Günü Etkinlikleri
Sürdürülebilir yaklaşımların artık kesin bir zorunluluğa dönüştüğü günümüz koşullarında; üretimden tüketime tüm tedarik zinciri süreçlerinde DÖNGÜSEL EKONOMİ modellerinin uygulanması artık ciddi bir zorunluluktur.
Unutulmaması gereken en önemli ayrıntılardan birisi de, ülkelerin atıklarının o ülke için artık kritik ve stratejik hammadde olduğudur.
Tüm bu tespitler eşliğinde çevresel bilincin artırılması adına 5 Haziran Dünya Çevre Farkındalık Günlerinin ehemniyetinin farkında olunması dileklerimle….
Dr. Zeynep CEYLAN
Çevre Sorunları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü / Katı ve Tehlikeli Atık Yönetim Koordinatörü
Dünyamızın 4 milyar yıldır var olduğu bilinmektedir.
Tabiat ve ekosistem; İlahi bir tecelli olarak biz insanlara gelecek nesillerin emanetidir. Bu emaneti, tüm unsurları ile sahip çıkıp korumak ve gelecek nesillere ulaştırmak biz insanlar için bir TERCİH değil bir ZORUNLULUK’ tur.
1960’lı yıllardan itibaren Sanayi devriminin başlaması ile beraber insanlık bir tüketim çılgınlığı çağına girmiş ve emanet vasfındaki dünyayı bitip tüketmek bilmeyen hırsı uğruna hiç düşünmeden kirletmiştir. Bu süreçte, globalleşen çevre problemlerinin çözümü adına 1972 yılında Stockholm’de 100`ü aşkın ülke bir araya gelerek sorunlar masaya yatırılmıştır.
Stockholm İnsan ve Çevresi Konferansı 5-16 Haziran 1972 tarihinde yapıldığı için o günden itibaren 5 Haziran Dünya Çevre Günü olarak tüm dünyada kutlanmaya başlanmıştır.
2022 yılında ise Stockholm + 50 konferansı yapılarak global çevre sorunlarının çözümünde nereye kadar gelindiği ve bir yandan küresel ısınma sonucunda ortaya çıkan radikal iklim değişiklikleri eşliğinde birbirini tetikleyen pek çok AFET’in yanı sıra biyoçeşitlilikteki azalışlar konusuna da dikkat çekilmiştir.
1960’lı yıllardan günümüze dek çevresel problemlere çözüm arayışı içerisinde ülkelerin bir araya geldiği sayısız konferanslar yapılmıştır. 1995’ ten itibaren COP(Conferance of Parties- Dünya Taraflar konferansları)’lar yılda bir kez olmak üzere her yıl bir ülkede gerçekleştirilmiştir.
Gerek 2022 Kasım’ında Mısır’ ın, Şarm El-Şeyh kentinde yapılan 27.COP’ da gerekse geçen yıl 2023 ‘de BAE-Dubai’de yapılan 28.COP ‘da daha çok geri kalmış ülkelerin (Afrika) KAYIP-HASAR FONU üzerinde durulmuştur. Zira iklim değişikliklerinden en çok olumsuz yönde etkilenen ülkeler ne yazık ki bu gelişmemiş ülkeler olduğu ve “iklim krizinin aynı zamanda bir insan hakları ihlali” olduğu vurgulanmıştır.
Küresel ısınma sonucu; kutuplardaki devasa buzulların erimeye başlamasıyla beraber 2 milyardan çok insanın yaşadığı küçük ada devletçiklerinin sular altında kalabileceği, dünyanın coğrafyasının değişeceği ve tatlı su kaynaklarının büyük bir kısmının tuzlu sulara karışarak içme suyu konusunda dünya çapında büyük sıkıntıların ortaya çıkacağı da unutulmamalıdır. Bu sebeple ısıdaki artışın asla 2 0C ‘a çıkmasına izin verilmemesi 1,5 0C ve daha altına inilmesi için C-Emisyonlarının mutlaka radikal önlemlerle azaltılması için eylem planlarını her ülkenin acilen devreye sokması gerekmektedir.
Dünya ölçeğindeki bu sorunlar için Türkiye de dahil olmak üzere alınabilecek önlemleri özetleyecek olursak;
- Sera gazı emisyonlarının düşürülerek AZALTIM ve UYUM için çok ciddi teşviklerin getirilmesi
- Enerji üretiminde fosil kökenli yakıtlardan kademeli olarak vazgeçilmesi (yeni ve yenilenebilir enerjiye geçiş)
- Ormanlar ve diğer karbon yutak alanlarının zenginleştirilip, korunması.
- Binalarda enerji tasarrufunun projeler ve uygulamalarda yer alması.
- Ulaşım-bina-tarım ve atıkların sebep olduğu salınımın azaltılarak, sıfırlanması.
- ATIKLARIN doğru yönetilerek geri kazanım ve geri dönüşümleri ile sıfırdan üretim yerine yarı mamul hammadde olarak üretime sokulması ve böylece yenilenebilir enerjinin yanı sıra yenilenebilir hammadde olgusunun sürdürülebilirliğinin sağlanması suretiyle yeraltı ve yerüstü zenginliklerimizin olabildiğince korunmuş olması ( ekolojik ayak izi ile biyolojik kapasite arasındaki dengenin oluşmasına katkı).
- Toplumlarda iklim değişikliği farkındalığının oluşturulması için bilinçlendirme ve eğitimlerin canlı tutulması ve eyleme geçirilmesi ve ciddi bilimsel çalışmalarla sayısız probleme kalıcı çözümler oluşturulması son derece önemlidir.
Bu gün 52.yılını idrak ettiğimiz Dünya Çevre Farkındalık Gününde acaba iyileşmeye doğru bir ilerleme katedildi mi? Bunun sorgulaması gerekmektedir.
Rektör
Prof. Dr. Ömer ÇOMAKLI
Doğa fotoğrafçısı Dr. Öğr. Üyesi Gürsoy Solmaz’ın yüreğimizle ilgili 25 adet değişik karelerinin yer aldığı fotoğraf sergisi Ziyaretçiler tarafından ilgi ile izlendi.
Açıktan koyuya yeşilin tonu
Her vadi koynunda ilham veriyor
Düşünmek, tefekkür bir başka konu
İnsanın içine perde geriyor…
Yeşilin tonları kucaklaşarak
Gönül oyalıyor; göz okşuyorlar
Çevreyi incele, gözet iyi bak
İlahi bir tual mucizesi var…
Yeşile yurt olmuş bu güzel bölge
İnsan yüreğine ilaç oluyor
Gülleri güzellik, dalları gölge
İnsan hissediyor, huzur doluyor.
Dr. Gürsoy SOLMAZ
Design-Pr Kurucusu Çiğdem Dedeoğlu 5 Haziran Dünya Çevre Günü etkinlikleri kapsamında üniversitemizde gerçekleşen programa katıldı. Türkiye’de birçok ilde çocukluk hayali olan ‘Marka Elçileri’ çalışmalarını hayata geçiren Dedeoğlu, bu çalışmaların yoğunluklu olarak belediyelerde çevre eğitimlerinde kullanıldığını çocukların davranış biçimlerini doğru oluşturabilmek adına oluşturulan maskotların, kitapların, animasyon filmlerinin milyonlarca bireye ulaşarak büyük başarı elde ettiğini ifade etti.
Design-Pr Kurucusu Çiğdem DEDEOĞLU
Sürdürülebilirlik alanında ortaya çıkan gelişmeler topluma öncü olması beklenen üniversitelerin sorumluluk almasını ve yeni stratejiler geliştirmesini gerekli kılmaktadır. Sürdürülebilirlik bağlamında üniversitelerin sorumluluğu sadece kendi varlıklarını sürdürmekle sınırlı olmayıp faaliyetlerinin ekonomik, sosyal ve çevresel boyutlarını da dikkate almalarını ve bu boyutlar arasında uygun bir denge gözeterek faaliyetlerini sürdürmelerini içerir. Bu kapsamda üniversitelerin eğitim, araştırma ve topluma katkı boyutlarındaki faaliyetlerinin ekonomik, sosyal ve çevresel etkilerini dikkate alan yeni bir yönetişim yaklaşımı benimsemesi gerekir. Atatürk Üniversitesi’nde uygulamayı hedeflediğimiz bu yaklaşım “Sürdürülebilir Üniversite Yönetişim Modeli” olarak tanımlanabilir. Bu model üniversitemizin her tür eylem ve işlemlerini sürdürülebilirlik ilkelerine hizalamasını sağlayacak bir rehber niteliğinde tasarlanmıştır.
Sürdürülebilirlik ilkelerinin kurumsal yapıya nüfus etmesiyle üniversite yönetimi ve paydaşlar mevcuttaki ihtiyaç ve beklentilerin karşılanmasının yanı sıra üniversitenin gelecekte ihtiyaç duyacağı beşeri, sosyal ve doğal sermayenin korunması ve geliştirilmesine fırsat sağlayacak strateji ve faaliyetleri de dikkate alan ve içselleştiren bir bakış açısına sahip olacaklardır. Önerilen model sürdürülebilirliğin üniversite sisteminde bir eklenti olarak görülmemesi, tüm eğitim, araştırma ve topluma katkı süreçlerinin temeli olarak değerlenmesi gerektiğini savunmaktadır. Bu model üniversitemizin sürdürülebilirliğe ilişkin güçlü bir duruş ortaya koymasını, üniversitemizin etkisinin toplumda daha hissedilir hale gelmesini, araştırmalardan elde edilen çıktıların somut ve güçlü politika önerileri olarak karar vericilere sunulmasını sağlayacaktır.
Dr. Tuna BATUHAN
“Tasarımın Sanatsal Sürdürülebilirliği” isimli karma serginin küratörlüğünü Dr. Öğr. Ü. Zeynep KIRKINCIOĞLU’, tasarımlarını ise Tekstil ve Moda Tasarımı Bölümü son sınıf öğrencileri tasarlamıştır. Tasarımlar “Kadın Çuval Giyse Yakışır” temasıyla Cumhuriyetimizin 100. Yılına atfedilerek kırmızı beyaz renklerde yapılmıştır. Atık olan çuval malzemeleri sanatsal olarak giysi tasarımlarında kullanılmıştır.
Dr. Zeynep KIRKINCIOĞLU
Nesife YILDIZ tarafından yapılan “Sürdürülebilir Mavi” isimli kişisel sergini Küratörlüğünü Dr. Öğr. Ü. Zeynep KIRKINCIOĞLU’nun yapmıştır. Sergi, plastik kullanımını en aza indirmek için sürdürülebilir tasarım yöntemlerinin kullanıldığı bez çanta tasarımlarından oluşmaktadır. Atık kot parçaları fonksiyonel bez çanta tasarımlarında kullanılmıştır.
Dr. Zeynep KIRKINCIOĞLU
Üniversitemiz Güzel Sanatlar Fakültesi Müzik Bölümü Öğrencilerinin icra ettiği müzik dinletileri tüm gün alanda devam etti.
Dr. Özgür Sadık KARATAŞ
Okul öncesi ve İlkokul öğrencileri için çevresel bilinci arttırmak ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından belirlenen 2024 yılı mottosu “HEPİMİZİN BİR DÜNYASI VAR” ve 2023 yılı mottosu “DÜNYA ORTAK EVİMİZ” temalarının aşılanması için karton taç boyama etkinlikleri yapılmıştır.
Dr. Neslihan SONKAYA- YL Öğrencisi Sahar RAVESHİ
Süt kurumaddesinin yaklaşık yarısını, süt şekerinin (laktoz) yaklaşık 2/3’ünü, proteinlerin yaklaşık 1/5’ini, B vitaminlerinin büyük bir bölümünü ve ayrıca fosfor, kalsiyum vb mineral içermesi PAS’ın besin değerini arttırmaktadır. PAS’nda %0,5-1 kadar protein bulunur ancak, bunlar beslenmede çok önemli olan esansiyel amino asitleri içeren sindirimi kolay, suda eriyen, biyolojik değeri yüksek proteinler olması nedeniyle özellikle önemlidir.
PAS’nun değerlendirilmemesi veya atılması süt endüstrisinin en önemli sorunlarındandır. Herhangi bir işlem uygulamadan çevreye dökülen PAS, yüksek oranda organik madde içeriği nedeniyle hem çevre kirliliğine neden olmakta hem de içerdiği çok değerli besin maddeleri kaybedilmiş olmaktadır.
Peyniraltı suyunun önemi, içeriği, kullanım alanlarına anlatıldı. Peyniraltı suyunun önemine dikkat çekmek amacıyla peynir altı ürünlerin kullanıldığı ürünler tanıtıldı ve katılımcılara ikram edildi.
Dr. Songül ÇAKMAKÇI
5 haziran dünya çevre günü kapsamında Emel Çatal Anadolu Lisesi olarak katılım sağladığımız etkinlikte öğrencilerimiz 5 proje sunumunu gerçekleştirdiler.
Atölye çalışmalarında yer alan projeler
- PLA (Poliaktik Asit bio bazlı materyallerden çıkarılan dekstroz (şeker)’dan yapılmaktadır. En bilinen bio plastik veya bio polimerdir) malzemeden üretilen robotlar
- Çeşitli meyvelerden üretilen meyve piyanosu
- Hava kalitesi ölçüm istasyonu
- Meteoroloji istasyonu
- Termoelektrik enerji üretimi (Peltier Soğutucu temelde termoelektrik bir cihazdır. elektrik üretmek için kullanılabilir. İkincisi, termoelektrik cihaza elektrik (doğru akım) uygulandığında cihazın bir tarafı ısınır ve diğer tarafı soğur)
Müd. Çiğdem HOPUR
Her yıl 5 Haziran’da farkındalığı arttırmak amacıyla düzenlenen Dünya Çevre Günü etkinliklerinde çevre bilincinin güçlendirilmesi ve sürdürülebilir bir gelecek için farkındalık oluşturulması kapsamında çeşitli etkinliklere sahne oluyor. Bu özel günün anlam ve önemine uygun olarak, bu yıl elektronik atıkların (e-atık) çevreye ve insan sağlığına olan etkilerini vurgulamak ve toplumun bu konudaki farkındalığını artırmak amacıyla özel bir farkındalık standı açıldı. Bu stant, maden yataklarımızın tükenmeye yüz tuttuğu yüz yılımızda E-Atıkların ülkeler boyutunda kritik ve stratejik hammadde olduğu vurgusuyla her yaştan insanın ilgisini çekmeyi başardı ve ziyaretçilere e-atıkların doğru yönetimi konusunda kapsamlı bilgiler sunuldu.
Dr. Şahin KORKMAZ
Büyük bir çoğunluğu ilk ve orta okuldan oluşan yaş grubumuza yönelik;
Tabu oyunu oynatılan ve atık gruplandırma etkinlikleri düzenlenen 5 Haziran’daki atölyemiz, sıfır atık konusunda derinlemesine bilgi edinmeyi ve pratiğe dökülmüş çözümler geliştirmeyi hedefledi. Atölye başlangıcında katılımcılara sıfır atık kavramı detaylı bir şekilde tanıtıldı ve atık yönetimi stratejileri hakkında bilgilendirme yapıldı. Daha sonra interaktif tabu oyunu ile katılımcılar, sıfır atıkla ilgili temel kavramları eğlenceli bir ortamda öğrenme fırsatı buldular. Oyun sırasında atık türlerinin nasıl sınıflandırılacağı, geri dönüşüm süreçlerinin nasıl işlediği gibi konular da ele alındı.
Atölye boyunca pratik beceriler kazanmak için çeşitli atık gruplandırma etkinlikleri düzenlendi. Katılımcılar, atıkları doğru şekilde ayrıştırarak geri dönüşüme kazandırma ve atık miktarını azaltma konularında uygulamalı olarak deneyim kazandılar. Ayrıca, sıfır atık felsefesini günlük hayata nasıl entegre edeceklerini öğrenmek için pratik ipuçları ve öneriler de paylaşıldı.
Bu etkinlik, katılımcıların sıfır atık konusundaki bilinç düzeylerini artırmak ve çevresel etkileri azaltmak için güçlü bir adım oluşturdu.
Dr. Damla MUSTAFAOĞLU- Dr. Yeşim DEDE SAĞSÖZ
5 Haziran Dünya çevre gününde Çevre Sorunları Uygulama ve Araştırma Merkez Müdürlüğü ve Katı ve
Tehlikeli Atık Yönetimi Koordinatörlüğü tarafından hazırlanan atölye etkinlikleri kapsamında çevre kavramı ile Çarkıfelek oyunu ile birleştirilmiş bir oyun tasarlanmıştır. Oldukça popüler bir şans oyunu olan Çarkı-Çevre ile Anaokulu, ilkokul ve ortaokul
seviyesindeki öğrencilerin dikkatleri çekilerek çevresel farkındalıkların arttırılması sağlanmıştır.
Çarkı-Çevre içerisindeki dilimler yaşadığımız çevre için kişisel boyutta neler yapılabileceğini gösteren çeşitli sorumluluklar yüklenmiş etiketlerle doldurulmuştur. PET’in gücü, geri dönüşüm ruhu, enerji tasarrufu gibi
kısa isimlendirmeler kullanılarak merak uyandırılmak istenmiştir. Çevre için neler yapabilirim?
sorusu bir oyunla birlikte cevaplanmıştır. Çarkı-Çevre oyununa katılmak için katılımcıların çevre
için kazandığı sorumluluğu yerine getirme sözü alındıktan sonra çarkı çeviren katılımcılar
şansına gelen çevresel sorumluluk ile ilgili açıklamayı okuyarak yapması gerekenleri öğrenip taahhütte bulunmuşlar.
Ardından çevre için kazandığı sorumluluğu yapacağı sözüyle alkışlarla uğurlanmış, taahhütü yerne getiren öğrencilere küçük hediyeler sunulmuştur.
Dr. Atilla TAŞDEMİR
- KOMPOSTLAMA TESİSİ
Çevre Sorunları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü tarafından sunulan proje kapsamında DAP İdare Başkanlığı ve Atatürk Üniversitesi eş finansman desteği ile 2022 tamamlanan Kompostlama Tesisinde Üniversite yerleşkesinde yemek üretimi yapan birimlerden ateş görmemiş yemek öncesi organik, biyo-bozunur atıklar gübre değerinde ürüne dönüştürülmektedir.
Atık bilançomuzun %50-55’ini oluşturan organik,biyo-bozunur atıkların yönetimini önceleyen Çevre Sorunları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü 2 yıldır 3 tona yakın organik, biyo-bozunur atığı komposta çevirerek ekosisteme yeniden kazandırmıştır.
Prof. Dr. Zeynep CEYLAN- Çev. Yük. Müh. Elif Tuna PULAŞ
- BİYOÇEŞİTLİLİK BİLİM MÜZESİ
En Büyük Çevre Felaketlerinden Olan İklim ve Biyoçeşitlilik Krizleri -Aynı Madalyonun İki Yüzü
İklim değişikliğinin, yabani türler ve içinde yaşadıkları ekosistemler üzerindeki etkilerinin güncellenmiş bir sentezi, kısa bir süre önce Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC 6. değerlendirme raporu) tarafından yayımlandı. Bu etkiler arasında ağaçlarda, kuşlarda, yarasalarda ve balıklarda toplu ölümlere yol açan, giderek daha sık görülen sıcak hava dalgaları ve kuraklıklar yer alıyor.
Avustralya’da 2014 yılında tek bir sıcak günde 45.000’den fazla ‘uçan tilki’ yarasası öldü. İklimde görülen değişiklikler aynı zamanda binden fazla bitki ve hayvan türünün tüm popülasyonlarının kaybıyla da ilişkilendiriliyor.
Prof. Dr. Levent GÜLTEKİN- Prof. Dr. Zeynep CEYLAN
- ATA-BUZ MÜZESİ
Atatürk Üniversitesi Rektörü Sayın Prof. Dr. Ömer Çomaklı’nın önderliğinde, Kalkınma Bakanlığı ve KUDAKA’nın destekleriyle yürütülen, Fairbanks, Moskova, Bristol, New York, Jeju Adası ve Harbin gibi birçok dünya kentinde bulunan buz müzelerinin Türkiye’deki ilk ve tek temsilcisi olan ve bu anlamda öncü bir kimlik edinen Atabuz Müzesi Projesi, çağdaş sanatın öngördüğü malzeme çeşitliliğine farklı bir önermeyle katılım sağlarken, sanatın ifade olanaklarını genişleten, yeni ve benzersiz efektlerin çağrışımlarını izleyiciyle buluşturabilen, uluslararası sanat platformunun normlarını yakalayan yenilikçi üretimlerin adresi olmayı kendine vizyon edinmiştir.
Prof. Dr. Mustafa BULAT-Prof. Dr. Zeynep CEYLAN
5 Haziran Dünya çevre gününde Çevre Sorunları Uygulama ve Araştırma merkezi ve Katı ve
Tehlikeli Atık Yönetimi Koordinatörlüğü tarafından hazırlanan etkinliklerde emeği geçen organizasyon ekibine katılım belgeleri takdim edildi.
5 Haziran etkinliklerimize katılım sağlayan Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’ne (TAGEM) gerçekleştirdiğimiz iadeiziyaretten görseller…
Enstitü Müdürü Sn. Dr. Erdal DAŞCI ve ekibinden Türkiye geneli yapılan proje çalışmalarıyla ilgili bilgiler alarak, tüm projeleri yerinde gezip inceledik. Hazırlığını yaptığımız projemizde önemli paydaşlarımızdan birisi olan TAGEM ekibi ile detaylı istişarelerde bulunduk.